Beschrijving Britse spoor- en busmarkt

De Britse regering heeft de spoorwegen in 1993 geprivatiseerd. Sindsdien kennen de Britse concessieorganen contracten voor de exploitatie van Britse spoorconcessies toe aan private exploitatiemaatschappijen voor spoorwegvervoer (TOC's, Train Operating Companies) voor een bepaalde periode. In december 2018 waren er 23 TOC's met een concessie, waarvan er vier door de Abellio-groep worden beheerd. Dertien van deze concessies zijn toegewezen door het ministerie van Transport (DfT), maar sommige concessies (waaronder ScotRail en Merseyrail) zijn toegewezen door nationale/regionale concessieverleners.
De railinfrastructuur in het Verenigd Koninkrijk wordt onderhouden door Network Rail, dat in 2013 weer staatseigendom werd. De TOC's werken dagelijks samen met Network Rail aan een veilige en efficiënte exploitatie. Abellio rijdt de ScotRail-concessie onder een alliantieovereenkomst met Network Rail Scotland. Dit houdt in dat de managementteams nauw samenwerken. De alliantie voert projecten uit en stemt speerpunten voor ScotRail en Network Rail zo op elkaar af dat het openbaar vervoer in Schotland beter wordt en de dienstverlening aan de reiziger verbetert. 

Context van de huidige markt

Vanwege de toenemende frustratie door achterblijvende prestaties en (vermeende) hoge prijzen en prijsstijgingen, gaan er stemmen op voor radicale verandering van het Britse spoorsysteem, waaronder toenemende steun om spoorvervoer opnieuw te nationaliseren. Jaarlijkse prijsstijgingen worden als fors ervaren, maar deze zijn vooral het gevolg van de politieke beslissing jaren geleden om netwerkkosten door te berekenen naar de reiziger in plaats van de belastingbetaler. De achterblijvende prestaties, zoals punctualiteit,  worden voor een belangrijk deel veroorzaakt door de infrabeheerder Network Rail, die al eigendom van de Britse staat is. De ontevredenheid bereikte een dieptepunt in 2018, met de invoering van de dienstregelingswijzigingen bij Northern, Govia Thameslink Railway en ScotRail. Daarnaast is duidelijk geworden dat de groei in het aantal reizigers en de daarmee samenhangende inkomsten sinds de privatisering voor een aantal concessies flink zijn afgenomen. Dat komt hoogstwaarschijnlijk door veranderende arbeidspatronen nu bijvoorbeeld meer mensen thuiswerken. Deze afgenomen groei in reizigers heeft ook de financiële druk op het systeem verhoogd.
Als reactie hierop heeft de Britse regering opdracht gegeven voor een onafhankelijke review van de Britse spoorsector. Bij het afkondigen hiervan bevestigde de regerende conservatieve partij het standpunt dat de private sector moet worden betrokken bij de exploitatie van de spoorwegen en dat de review nodig is als praktisch antwoord op uitdagingen, zoals de fragmentatie tussen spoor en trein, de aanhoudende slechte prestaties van Network Rail en de gevolgen van problematische arbeidsverhoudingen. Naar verwachting duurt de review tot eind 2019. Daarna volgen aanbevelingen voor wetgeving waarmee het systeem op lange termijn kan worden hervormd. Hoewel de regering heeft gesuggereerd dat veranderingen naar aanleiding van de review zullen worden doorgevoerd vóór de verwachte algemene verkiezingen in 2022, wijst niets erop dat bestaande concessies voortijdig zullen worden beëindigd.
Tegen deze achtergrond blijft Abellio UK zich bij alle activiteiten richten op de uitvoering van haar kerntaken. Abellio UK had in 2018 te maken met moeilijke omstandigheden, waardoor de punctualiteit minder was dan verwacht en het financieel rendement bij Greater Anglia en ScotRail lager uitviel. Desondanks heeft Abellio UK relatief stabiele prestaties geleverd en zal het onverminderde focus houden om de geplande verbeteringen te realiseren. Dit betekent dat Abellio UK een goede bijdrage kan leveren aan de hervorming van de Britse spoorsector. Abellio UK werkt hieraan mee door ervaringen en informatie te delen waarmee het reviewteam zich een goed beeld kan vormen van wat er nodig is voor een succesvolle spoorsector   en welke problemen binnen het systeem moeten worden aangepakt.

Brexit

Op 23 juni 2016 stemden de Britten voor vertrek uit de Europese Unie (Brexit). In maart 2017 maakte het Verenigd Koninkrijk officieel bekend dat het de EU wil verlaten onder artikel 50. Hiermee startte een periode van twee jaar waarin werd onderhandeld over de vertrekvoorwaarden. Als er vóór 29 maart 2019 geen overeenkomst is bereikt ('no-deal Brexit' of 'harde Brexit'), zijn alle primaire en secundaire wetten van de EU niet langer van toepassing op het Verenigd Koninkrijk, dat dan een 'derde land' wordt. De handelsvoorwaarden van de Wereldhandelsorganisatie worden van kracht tussen het Verenigd Koninkrijk en de EU.
Abellio UK is alleen actief in het Verenigd Koninkrijk en levert geen diensten voor internationaal, grensoverschrijdend reizigersvervoer. Alle benodigde exploitatielicenties (zoals licenties van de ORR, goedkeuring van treinen) zijn en blijven van kracht. Vanuit juridisch oogpunt heeft de Brexit geen directe invloed op de activiteiten van Abellio UK. Een harde Brexit zal niet van invloed zijn op bijvoorbeeld de benodigde licenties.
De waarde van het Britse pond ten opzichte van de euro is sinds de aankondiging van de Brexit met 15% gedaald van 1,31 (24-6-2016) naar een koers eind 2018 van 1,11. Abellio UK staat niet bloot aan wezenlijke valutarisico's. De enige gevolgen van een lagere koers zijn het omrekeningsrisico voor NS. Het omrekeningsrisico heeft gevolgen voor de omrekening van geïnvesteerd vermogen, balansposten en resultaten naar euro.
De Brexit kan gevolgen hebben voor de soepele invoer van nieuwe treinen en reserveonderdelen en bij een afremmende economische groei voor reizigersopbrengsten en rentabiliteit. In het geval van een harde Brexit kunnen de waarde van GBP en de economische groei verder afnemen. Contractuele- en andere maatregelen zijn getroffen om risico's te beperken. Abellio UK vertrouwt erop dat alle ambities kunnen worden gerealiseerd, ongeacht de uitkomst van de Brexit, hoewel een harde Brexit de omzetgroei zal afremmen en impact zal hebben op het resultaat van Abellio UK.

Regionale busmarkt

De regionale Britse busmarkt is gedereguleerd. De meeste regionale busdiensten worden geëxploiteerd door Arriva, FirstGroup, Go-Ahead Group, National Express en Stagecoach Group. Abellio exploiteert busdiensten in Londen. In Londen worden busconcessies toegewezen door de lokale vervoersautoriteit Transport for London (TfL) voor een periode van vijf jaar op basis van uitgebrachte biedingen.

Spoor- en busconcessies van Abellio UK

Abellio rijdt vier Britse spoorconcessies en ongeveer 8% van de busdiensten in Londen, met een gezamenlijke omzet van ongeveer € 2,67 miljard (inclusief Merseyrail). Het bedrijf exploiteert ScotRail, Greater Anglia als een 60/40-venture met Mitsui, West Midlands als een 70/15/15-venture met Mitsui en JR East, Merseyrail als joint venture met Serco en daarnaast een winstgevend busbedrijf. Er lopen nog biedingen uit 2018 op de aanbesteding voor South Eastern en East Midlands. Het busbedrijf verschaft Abellio extra expertise op het gebied van vervoer, waaronder een succesvolle treinvervangende dienst bij verstoringen op het spoor voor Abellio TOC's en één voor een concurrent van Abellio.

Kerncijfers per spoorconcessie en busbedrijf in Verenigd Koninkrijk

• * Inkomsten en aantal medewerkers van Merseyrail bij 100% (Merseyrail is een joint venture (JV) van 50% en is derhalve niet geconsolideerd in het jaarverslag)